Anna Sigurðardóttir (1908-1996)

Anna Sigurðardóttir vegna viðtals varðveitt á Kvss. Anna Sigurðardóttir fæddist á Hvítárbakka í Borgarfirði 5. desember árið 1908. Hún ólst þar upp til tólf ára aldurs en fluttist þá ásamt fjölskyldu sinni til Reykjavíkur. Anna naut hefðbundinnar barnafræðslu í æsku, gekk síðar í Kvennaskólann í Reykjavík og dvaldi eitt ár í Þýskalandi. Árið 1938 giftist hún Skúla Þorsteinssyni og eignuðust þau þrjú börn. Anna hóf bein afskipti af kvenréttindamálum á fimmta áratugnum og gekk í Kvenréttindafélag Íslands árið 1947. Á Eskifirði, þar sem hún bjó 1939-1957, stóð Anna fyrir stofnun Kvenréttindafélags Eskifjarðar árið 1950. Hún skrifaði á þessum tíma fjölda greina í blöð og tímarit og vakti athygli á ýmsum réttindamálum kvenna. Síðar vann hún útvarpsþætti þar sem hún fléttaði saman kvennasögu og kvenréttindum og beindi sjónum fólks að stöðu kvenna í fortíð og nútíð.

Um 1950 hóf Anna að safna saman öllu því sem rak á fjörur hennar og snerti sögu kvenna að fornu og nýju. Á þann hátt eignaðist hún stórt safn bóka, tímarita og handrita um og eftir konur.

Í gegnum störf sín fyrir Kvenréttindafélag Íslands komst Anna í persónuleg kynni við fjölda erlendra kvenréttindakvenna og fylgdist vel með baráttu þeirra. Árið 1968 sat hún fund norrænna kvenréttindafélaga á Þingvöllum og heyrði þar fyrirlestur um kvennasögurannsóknir og kvennasögusafnið í Gautaborg. Fyrirlesturinn var hugljómun fyrir Önnu. Vann hún að því næstu árin, ásamt fleirum, að koma á fót kvennasögusafni hér á landi. Sá draumur varð að veruleika 1. janúar 1975 þegar Kvennasögusafn Íslands var formlega opnað á heimili Önnu að Hjarðarhaga 26 í Reykjavík. Anna lagði til allt það efni sem hún hafði safnað í áratugi. Kvennasögusafn Íslands var á heimili Önnu þar til hún lést 3. janúar 1996. Þá hafði safnið fyrir löngu fyllt íbúðina og tilvera þess og störf Önnu orðið fjölmörgum hvatning til rannsókna á sögu kvenna. Auk greina í blöð og tímarit, útvarpsþátta og erinda á fundum og ráðstefnum gaf Anna út tvö grundvallarrit í kvennasögu. Það eru Vinna kvenna á Íslandi í 1100 ár (1985) og Allt hafði annan róm áður í páfadóm. Nunnuklaustrin tvö á Íslandi á miðöldum og brot úr kristnisögu (1988). Auk þess átti Anna viðamikla ritgerð um barnsburð og barnsfæðingar í ritinu Ljósmæður á Íslandi (1984). Þá tók hún saman Ártöl og áfanga í sögu íslenskra kvenna 1746-1975 (1976). Anna hlaut fjölda viðurkenninga fyrir störf sín í þágu kvenréttinda og rannsókna í kvennasögu. Hún var heiðursfélagi Kvenréttindafélags Íslands, Kvenfélagasambands Íslands, Bókavarðafélags Íslands, Sagnfræðingafélags Íslands, hlaut riddarakross fálkaorðunnar árið 1978 og varð fyrst íslenskra kvenna heiðursdoktor við Háskóla Íslands árið 1986.

Anna Sigurðardóttir-heiðursdoktor - Höskuldur Þráinsson forseti heimspekideildar HÍ afhendir 4. október 1986 Ljósmyndari Jóhannes Long

Viðtal við Önnu Sigurðardóttur á heimili hennar í tilefni af opnun Kvennasögusafns í janúar 1975.

---

Um ævi Önnu og upphaf Kvennasögusafns:

Sigríður Th. Erlendsdóttir, „Anna Sigurðardóttir“ Andvari- Nýr flokkur XLII, 125. ár (2000), bls. 11-68
Erla Hulda Halldórsdóttir, „Anna Sigurðardóttir og Kvennasögusafn Íslands“ Ritmennt. Ársrit Landsbókasafns Íslands – Háskólabókasafns 2 (1997), bls. 81-106
Svanlaug Baldursdóttir, „Í Kvennasögusafni Íslands“ Konur skrifa til heiðurs Önnu Sigurðardóttir, Reykjavík 1980, bls. 1-11

Skjalasafn Önnu er varðveitt á Kvennasögusafni, sjá skjalaskrá.